K4

De afgelopen twee weken waren guur, niet alleen buiten, maar ook voor de accountancy. Er kwamen harde conclusies over de negen kantoren die naast de Big Four ook OOB-controles uitvoeren. De kwaliteit was onder de maat volgens de AFM. Iedereen die het rapport gelezen heeft moet helaas tot dezelfde conclusie komen. De casuïstiek die in het rapport wordt beschreven maakt dat nog eens pijnlijk duidelijk. Leen Paape noemde het beschamend en ik moet hem daarin volgen. De beschreven casus over ICT maakt nog eens heel duidelijk dat accountants vaak ten onrechte steunen op een systeem. Niet voor niets gaf de AFM aan dat accountants vaker ICT-deskundigen moeten inschakelen.

De reactie van de betrokken kantoren was goed, ze trokken het boetekleed aan. Ze kondigden aan dat ze maatregelen hadden genomen, willen lessen leren uit de bevindingen en zijn druk bezig om deze te implementeren. Volgens mij hebben twee kantoren besloten om hun OOB-vergunning in te leveren.

Bij de bekendmaking van het rapport was er wel een beetje verwarring. Want het FD opende nog met het bericht dat het best wel weer een beetje beter ging met de accountants. Was het niet de accountant van Imtech die niet echt vertrouwen had in het Poolse pretpark? Volgens de nieuwe bestuursvoorzitter van Imtech had de accountant dit probleem ontdekt. Hulde, zo hoort het. Maar in de loop van de dag kwam het rapport van de AFM naar buiten en verdwenen de eerste zonnestraaltjes in het beroep toch weer achter een dik wolkenpak.

Specifiek of open

Deze week verraste de AFM ons met een nieuw onderzoek, nu naar de handelswijze van de grote vier kantoren rondom het thema scheiding tussen advies en controle kort voor en na de inwerkingtreding van nieuwe accountantswet. Dat hierover verwarring was, werd al snel duidelijk na de aanname van de wet in de Eerste Kamer. De NBA besloot dan ook om te komen met NBA Alert 27, maar dat leidde alleen nog maar tot meer onzekerheid en een stevige discussie. Maar het ging de AFM in haar onderzoek niet zozeer om de inhoudelijke discussie, maar om het feit dat in de laatste maanden de grote vier kantoren nog een aantal open contracten hadden gesloten. Dat is strijdig met de wet en met uitspraken van de minister tijdens het debat:

'Dan even heel scherp over de data. Het amendement-Plasterk gaat direct in, zo is mijn voorstel. Ik proef daar steun voor, met de kanttekening dat in het amendement al een overgangstermijn zat voor nog lopende adviezen. Dit punt maakte de heer Reuten. Er is inderdaad sprake van een overgangstermijn van twee jaar, maar het amendement wordt direct van kracht en vanaf dat moment is het dus niet meer toegestaan om et cetera, behalve dat lopende adviezen mogen worden afgemaakt. Daarop heeft die twee jaar betrekking.'

In de hiervoor genoemde NBA Alert wordt ook specifiek ingegaan op de in de wet opgenomen overgangstermijn van twee jaar:

'Onder de overgangstermijn van twee jaar vallen alle momenteel toegestane diensten die onder de nieuwe regelgeving verboden zijn, mits de opdracht voor de betreffende dienst is verstrekt voor 1 januari 2013. Deze diensten moeten uiterlijk op 31 december 2014 zijn beëindigd. De opdracht zal voldoende specifiek en rechtsgeldig moeten zijn.'

De hele discussie gaat om het woordje specifiek, volgens de AFM waren de contracten niet specifiek, maar juist open.

Felle reactie

Maar nu, na de reactie van onze grote vrienden en de NBA, naar aanleiding van een - naar mijn mening ook weer - vernietigende rapport. Hier geen boetekleed, maar een aanval tegen het rapport. Ik mag misschien wel spreken van een gecoördineerde aanval, omdat alle reacties inclusief die van de NBA dezelfde componenten bevatte: geen herkenning in het rapport, veel te voorbarig, er was nog overleg en buitenproportioneel. Nog erger het vertrouwen in accountants werd door het rapport weer geschaad. Hoewel dat laatste mij toch een beetje lijkt op een omdraaiing van de feiten. Een van de gemaakte opmerkingen is ook dat ondernemingen feitelijk gedwongen worden om gelijktijdig afscheid te nemen van zowel advies en controle. Ik snap deze laatste niet zo heel goed. Ook wordt als argument aangedragen dat fiscale opdrachten moeilijk van tevoren te definiëren zijn en dat er dus gewerkt moet worden met open raamcontracten.

Ik ben persoonlijk zeer teleurgesteld over de reactie van de grote kantoren. Geen boetekleed, maar een aanval met mijn inziens slechte argumenten. Ik wil ook graag nog met een politieagent in discussie als ik door rood gereden ben, maar: rood is rood. En waarom als hier complicaties gingen optreden zijn de grote kantoren niet eerder naar buiten getreden met een simpel persbericht: kantoren zien problemen bij de overgangsregeling scheiding controle en advies. Dat was proactief geweest. En dan hadden NBA, AFM en de kantoren gezamenlijk kunnen werken aan een passende oplossing. Dat is ook je beroep en je toezichthouder serieus nemen.

En er schuilt ook een gevaar in deze felle aanval van de kantoren. Want indien het toch waar blijkt te zijn, dan was dit wel een zeer gevaarlijk spel. En als het wel waar blijkt te zijn, stel ik voor om voortaan niet meer te spreken van de Big Four, maar van de K4. De K mag u van mij naar eigen goeddunken invullen. Iik denk zelf aan klein, want ze zijn het dan niet meer waard om groot genoemd te worden. En ja, u ziet misschien een vergelijking met wat oudere dames in te jeugdige kleding die kinderliedjes zingen. Dat klopt, want de retoriek van die kantoren heeft dezelfde diepgang als de teksten van K3.

Tot slot

Marcel Pheijffer citeerde vandaag op Accountant.nl de dochter van wijlen professor Bindinga. Ik heb ook het voorrecht gehad om bij hem af te studeren. Bij het mededelen van het resultaat had Bindinga altijd nog een mooi, stichtelijk woord voor de kandidaat. Hij liet je dan altijd nog even merken dat je nog maar net kwam kijken en welke waarden er in dit beroep er echt toe doen, en geloof mij dat deed hij niet zachtzinnig. Velen die nu een verantwoordelijke functie hebben binnen het beroep zijn ook door Bindinga zo toegesproken. Ik hoop dat ze daar nog eens aan terugdenken.

Prettige Pasen 

Fou-Khan Tsang